მეცადინეობა 6. საუბნო საარჩევნო კომისიის მუშაობა „არჩევნები U 18”: ტრენინგი

მეცადინეობის მიზნები:

• 1) მოსწავლეებისთვის ქვეყნის საკანონმდებლო დოკუმენტების შესაბამისად განსხვავებული დონის არჩევნებზე საუბნო-საარჩევნო კომისიის შემადგენლობის, უფლებამოსილების და სამუშაო წესების გაცნობა;
• 2) ახალგაზრდებისთვის „არჩევნები U 18”-ის გამოცდილების მიხედვით საუბნო-საარჩევნო კომისიის სამუშაო წესების გაცნობა;
• 3) „არჩევნები U 18”-ის გამოცდილების მიხედვით საუბნო-საარჩევნო კომისიის წევრების მოქმედების პრაქტიკული უნარების გამომუშავება;
• 4) ბავშვებში გუნდური მუშაობის უნარების განვითარება.

 საჭირო რესურსი და დამატებითი მასალა:

• ფლიპჩარტი;
• მარკერები;
• წებოვანი ლენტი
• საარჩევნო კომისიის წევრის ფიცის ტექსტი (იხ. დანართი 1);
• ამომრჩეველთა სიის სარეგისტრაციო ფორმა (იხ. დანართი 2);
• საუბნო საარჩევნო კომისიის წევრის მოწმობა (იხ. დანართი 3);
• საარჩევნო ბიულეტენის ნიმუში (იხ. დანართი 5).

საჭირო დრო: 80 წუთი

ზოგადი რეკომენდაციები მოდერატორს/ტრენერს

1. მოსწავლეების ასარჩევად საუბნო-საარჩევნო კომისიაში (სსკ) მუშაობისთვის შეიძლება გამოვიყენოთ რამდენიმე ვარიანტი.

І ვარიანტი. მოვიწვიოთ მოსწავლეთა თვითმმართველობის ლიდერები ამ ტრენინგში მონაწილეობის მისაღებად.

ІІ ვარიანტი. გავაცნოთ თამაში, რომელიც არის რეალური კანდიდატების არჩევნების პროცესების სრული იმიტაცია (მერად, პარლამენტში, ადგილობრივ თვითმმართველობაში და ა.შ.), ყველა კლასში ცალ-ცალკე და მსურველები მოვიწვიოთ ტრენინგში მონაწილეობის მისაღებად, რომ შემდეგ იმუშაონ სსკ წევრებად.

.ІІІვარიანტი. ჩატარდეს სკოლის მოსწავლეთა საერთო შეკრება, გააცნოთ თამაში და მოიწვიოთ მსურველები ტრენინგში მონაწილეობის მისაღებად, რომ შემდეგ იმუშაონ სსკ წევრებად.

თქვენ უკეთ იცნობთ თქვენს გუნდს. ამიტომ აირჩიეთ თქვენთვის უფრო ეფექტური ვარიანტი. მთავარი პირობაა - ბავშვების მონაწილეობა სსკ მუშაობაში უნდა იყოს სრულად ნებაყოფლობითი.

2. მნიშვნელოვანია, რომ ბავშვებმა თვითონ გაინაწილონ სსკ-ს წევრების მოვალეობები  და განსაზღვრონ მათი შესრულების ვადები. პრაქტიკამ აჩვენა, რომ ამ პერიოდში ახალგაზრდები აქტიურად მონაწილეობენ საუკეთესო სააგიტაციო პლაკატების ან ხმის მისაცემი ურნის შექმნის კონკურსებში. ეს შეიძლება მიანდოთ სსკ-ს მდივანს. გამარჯვებულებს აუცილებლად უნდა გადაცეთ პრიზები.
3. ტრენინგის დაწყებამდე აუცილებლად შეუსაბამეთ ის ქვეყნის კანონმდებლობას სსკ-ს მუშაობის შესახებ.
4. თუ ქვეყნის საარჩევნო საკანონმდებლო დოკუმენტებში არ არის გაწერილი სსკ-ის წევრების ფიცის მიღება, მაშინ ის მიიღეთ დანართი 1-ში მოცემული ნიმუშის მიხედვით.
5. „არჩევნები U 18-ის“ შედეგები უკრაინაში 2015 წელს, საქართველოსა და რუსეთში 2016 წელს გამოცხადდა ოფიციალური არჩევნების შედეგების გამოცხადების შემდეგ, რათა თავიდან აგვეცილებინა პოლიტიკოსების ბრალდება, რომ ბავშვების აზრი გამოვიყენეთ უფროსი ამომრჩევლების მანიპულაციისათვის. გერმანიაში „არჩევნები U 18-ის“ შედეგებს აცხადებენ ოფიციალური არჩევნების შედეგებამდე. ყველა ქვეყანაში გადაწყვეტილება ეროვნულ კონტექსტზეა დამოკიდებული.

მეცადინეობის მსვლელობა

І ეტაპი. მოსწავლეებისთვის სსკ-ს მუშაობის წესების გაცნობა და სკოლის სსკ-ის ფორმირება (20 წუთი)

І ვარიანტი. დაურიგეთ მოსწავლეებს სსკ მუშაობის ორგანიზების ინსტრუქცია, რომელიც შედგენილი და დამტკიცებილია ქვეყნის საკანონმდებლო დოკუმენტებთან შესაბამისობაში (მაგ. უკრაინისთვის იხ. [2]).

• კომისიის თავმჯდომარე/კომისიის თავმჯდომარის მოადგილე;
• მდივანი;
• კომისიის წევრები;
• დამკვირვებლები.

დაურიგეთ მოსწავლეებს ფლიპჩარტის ფურცლები, მარკერები და თითოეულ ჯგუფს თხოვეთ, დაწერონ საკუთარი მოვალეობები. ფურცლები გამოიფინება კედელზე გვერდიგვერდ და ყველა ჯგუფი სათითაოდ წარუდგენს სხვებს საკუთარ მოვალეობებს. შესთავაზეთ ბავშვებს, განსაზღვრონ, რა როლი უნდათ რომ ჰქონდეთ სსკ-ში და ხმის მიცემით ჩამოაყალიბეთ კომისია. კომისიაში უნდა შედიოდეს არანაკლებ 5 ადამიანისა.

ІІ ვარიანტი. თვითონ მიაწოდეთ ბავშვებს ინფორმაცია საარჩევნო კომისიის ყველა წევრის უფლებამოსილების შესახებ. ბავშვები გამოთქვამენ თავიანთ სურვილებს საკუთარი როლების შესახებ და კენჭისყრით აირჩევენ კომისიის თავმჯდომარეს და კომისიის თავმჯდომარის მოადგილეს.

ІІ ეტაპი. სსკ-ს მუშაობის დეტალური და თანმიმდევრული ინსტრუქციის შემუშავება

ინსტრუქცია საჭიროა იმისათვის, რომ მოსწავლეებს ესმოდეთ, თუ რა, როგორი თანმიმდევრობით და რა ვადებში უნდა გააკეთონ სსკ-ს წევრებმა.

დაყავით ბავშვები 3 ჯგუფად.

პირველი ჯგუფი ადგენს ინსტრუქციას, რომელიც მოიცავს საქმიანობების სიას, რაც სსკ-ს წევრებმა უნდა განახორციელონ არჩევნების დღემდე.

• წესდების მიღება (იხ. დანართი 1);
• სასწავლო დაწესებულების ადმინისტრაციის და პოტენციური მონაწილეების (მოსწავლეები, სტუდენტები, ბავშვთა შემოქმედებითი სახლების და წრეების წევრები და ა.შ.) ინფორმირება „არჩევნები U 18-ის“ ჩატარების თარიღის შესახებ, არა უგვიანეს, არჩევნებამდე 5 დღისა;
• სკოლის ადმინისტრაციის მხრიდან „არჩევნები U 18-ის“ ჩატარებაზე პასუხისმგებელი პირის  (სკოლის დირექტორის მოადგილე აღმზრდელობით საკითხებში) განსაზღვრა ნორმატიული დოკუმენტების შესაბამისად (სკოლის ბრძანება, წერილი საგანმანათლებლო რესურს-ცენტრს,  ხელისუფლების უფლებამოსილი ორგანოს განკარგულება და ა.შ.)
• ადმინისტრაციასთან სამუშაო ადგილის (აუდიტორიების) შეთანხმება, სადაც სსკ-ს წევრები იმუშავებენ „არჩევნები U 18-ის“ ჩატარებამდე 5 დღის განმავლობაში;
• ადმინისტრაციათან არჩევნების ჩატარების ადგილის შეთანხმება (სპორტდარბაზი, ჰოლი და ა.შ.);
• ყველა მსურველისთვის საინფორმაციო ფლაერების, სააგიტაციო ბუკლეტების, კანდიდატების პოლიტიკური პროგრამების გადაცემა, სააგიტაციო პლაკატების გამოკვრა;
• კავშირის დამყარება ცენტრალურ საარჩევნო კომისიასთან (ცსკ), რომელიც ჩამოაყალიბეს ქვეყანაში პროექტ „არჩევნები U 18-ის“ ორგანიზატორებმა;
• ცსკ-სგან საარჩევნო ბიულეტენების მიღება (იხ. დანართი 5) და საკუთარი უბნის მომარაგება მათი საჭირო რაოდენობით, ქსეროქსის ან პრინტერის გამოყენებით;
• ინსტრუქციის გავლა ბიულეტენის მოსახევი ნაწილის შევსების შესახებ (ინსტრუქტაჟს ატარებს ტრენერი);
• ხმის მისაცემი კაბინების და ურნების შემოწმება; თუ ისინი არაა, მაშინ გავაკეთოთ ჩვენ თვითონ;
• ამომრჩეველთა სარეგისტრაციო სიის ფორმის მომზადება (იხ. დანართი 2);
• სსკ-ს წევრობის მოწმობის მომზადება (იხ. დანართი 3);
• ხმის მისაცემი ურნების გახსნის და ხმის დათვლის ინსტრუქტაჟის გავლა (ინსტრუქციას ატარებს ტრენერი);
• ეგზიტპოლის მუშაობის ორგანიზება.

მეორე ჯგუფი ამზადებს ინსტრუქციას არჩევნების დღეს ჩასატარებელი სამუშაოების შესახებ:

• სსკ-ს მუშაობის დაწყებისა და დასრულების დროის შეთანხმება;
• საარჩევნო უბანზე ხმის მიცემის პროცედურების ორგანიზება (სსკ-ს წევრების მიერ ამომრჩეველთა სიის სარეგისტრაციო ფორმის შევსება, ამომრჩეველთან ერთად ბიულეტენის მოსახევი ნაწილის გაფორმება, ამომრჩევლისთვის ბიულეტენის გადაცემა კანდიდატების სიასთან ერთად, დაკვირვება, რომ ამომრჩეველმა კაბინაში დამოუკიდებლად მისცეს ხმა და ჩაუშვას ბიულეტენი ხმის მისაცემ ურნაში);
• დამკვირვებლების მუშაობის ორგანიზება;
• ეგზიტპოლის მუშაობის ორგანიზება;
• დარღვევების დაფიქსირება ცალკე ოქმში;

მესამე ჯგუფი ამზადებს ინსტრუქციას საარჩევნო უბნის დახურვის შემდეგი სამუშაოების შესახებ. ეს სამუშაოები მოიცავს:

• ბიულეტენების და ხმების დათვლის ორგანიზება მხოლოდ სსკ-სა და ოფიციალური დამკვირვებლების თანდასწრებით;
• გაუქმებული საარჩევნო ბიულეტენების ცალკე დათვლა;
• ოქმის შედგენა (იხ. დანართი 4);
• ოქმის გადაცემა ცსკ-სთვის.

III ეტაპი. ტრენინგის მონაწილეების რეფლექსია (30 წუთი).

ბავშვები სხდებიან წრეზე ისე, რომ ხედავდნენ ერთმანეთს. შეიძლება „მიკროფონის“ გადაცემის პრონციპის გამოყენება, რომ თითოეულმა გამოთქვას აზრი. დაუსვით ტრენინგის მონაწილეებს რამდენიმე შეკითხვა:

• რამდენად ნათელი წარმოდგენა შეგექმნათ სსკ-ს მუშაობის შესახებ?
• როგორ ფიქრობთ, რა უფრო რთული იქნება - არჩევნების მოსამზადებელი სამუშაოების ჩატარება თუ თვითონ არჩევნების დღე? რატომ?