მეცადინეობა 2. პოლიტიკური იდეოლოგიები

მეცადინეობის მიზნები:

1) მონაწილეებისთვის განსხვავებული პოლიტიკური იდეოლოგიების გაცნობა;
2) პირობების შექმნა იმისთვის, რომ ისინი დაფიქრდნენ ძირითად პრობლემებზე, რაც არსებობს ქვექანაში და მათი შესაძლო გადაჭრის გზებზე;
3) ისწავლონ პოლიტიკური იდეოლოგიის შესაბამისობა საზოგადოებრივი პრობლემის მოგვარების მეთოდებთან;
4) ხელის შეწყობა, რათა დაფიქრდნენ, რომელი პოლიტიკური იდეოლოგიაა მათთან უფრო ახლოს და რატომ?
5) ისწავლონ ჯგუფში გადაწყვეტილების მიღება.

საჭირო რესურსი და დამატებითი მასალა:

ფლიპჩარტი ან ფორმატი - თითო 4-5 კაციან ჯგუფზე;
დაფა, ფლიპჩარტი ან სხვა
პროექტორი;
ბარათები იდეოლოგიის აღწერით (იხ. დანართი 1);
გარკვეული თანმიმდევრობით დალაგებული ილუსტრაციები („სურათები“), რომლებსაც აჩვენებთ პროექტორით. ჩვენ გთავაზობთ ჩვენს სიას (დანართი 2);
ფერადი ბარათები (მწვანე, ყვითელი, წითელი) - კომპლექტი თითო მონაწილეს

მეცადინეობის მსვლელობა

I ეტაპი. მომზადება

მეცადინეობის დაწყებამდე მიეცით მონაწილეებს დავალება, წაიკითხონ იმ სიმბოლოებსა და პიროვნებებზე, რომლებიც წარმოდგენილია დანართში 2 (ილუსტრაციები ახასიათებს გასხვავებულ იდეოლოგიებს).

II ეტაპი. შესავალი ნაწილი

უთხარით მონაწილეებს, რომ პოლიტიკური პარტია - ეს არის ორგანიზაცია, რომელსაც აქვს იდეოლოგია და გააჩნია სურვილი, მიიღოს ძალაუფლება საკუთარი იდეების პრაქტიკულად განხორციელებისათვის.

იდეოლოგია - ეს არის სასურველ მომავალზე წარმოდგენის მთლიანი სისტემა.

პოლიტიკურ იდეოლოგიას გააჩნია ორი განზომილება:

მიზნების განზომილება: როგორ უნდა იყოს ორგანიზებული საზოგადოება;
მიზნების მიღწევის მეთოდების განზომილება: ყველა შესაფერისი გზა მის მისაღწევად.

მეცადინეობის დროს ჩვენ ვიმუშავებთ პოლიტიკური პარტიის პროგრამის შედგენაზე და იდეოლოგიის განსაზღვრაზე, რომლის შესაბამისადაც არის შექმნილი მიღებული პროგრამა.

III ეტაპი. პრობლემის არჩევა

თხოვეთ მონაწილეებს, ფურცლებზე დაწერონ მათი აზრით, ქვეყნისთვის მთავარი 5 პრობლემა. კენჭისყრის გზით დაყავით მონაწილეები 4-6 კაციან ჯგუფებად. თხოვეთ, მცირე ჯგუფებში წაიკითხონ პრობლემების საკუთარი სიები, შემდეგ კი აარჩიონ, ჯგუფის აზრით 5 მთავარი პრობლემა. მას შემდეგ, რაც მცირე ჯგუფებში შეასრულებენ დავალებას, თხოვეთ მონაწილეებს, წარმოადგინონ პრობლემები და დაწერონ ისინი დაფაზე (ფლიპჩარტზე), არ დაგავიწყდეთ, კითხოთ, რა გზით მიიღეს გადაწყვეტილება მცირე ჯგუფში, ყველა დაეთანხმა თუ არა მიღებულ გადაწყვეტილებას და ყველა კმაყოფილია თუ არა გაკეთებული არჩევანით.

IVეტაპი. პროგრამის შედგენა

თხოვეთ მონაწილეებს, ფორმატზე ან ფლიფჩარტზე შექმნან მათი პოლიტიკური პარტიის პროგრამა, რომლითაც ისინი მიიღებდნენ მონაწილეობას არჩევნებში, ან რომელსაც მხარს დაუჭერდნენ.

V ეტაპი. პროგრამისა და პოლიტიკური პარტიის იდეოლოგიის შესაბამისობა

მოვიდა დრო, რომ მონაწილეებს გააცნოთ პოლიტიკური იდეოლოგია. სავარაუდოდ, მათ რაღაც უკვე გაუგიათ იდეოლოგიის შესახებ და ახლა დროა მათ ცოდნა სისტემაში მოიყვანონ. აუხსენით მონაწილეებს, რომ აჩვენებთ სურათებს, რომელთაც შეესაბამება ესა თუ ის იდეოლოგია. მათი ამოცანაა - განმარტონ, რას ან ვის ხედავენ ნახატზე, გამოიცნონ იდეოლოგია და ახსნან, როგორ უკავშირდებიან ისინი ერთმანეთს. ერთ იდეოლოგიაზე არის 2 სურათი. მას შემდეგ, რაც იდეოლოგიას გამოიცნობენ, თხოვეთ მონაწილეებს, მოიფიქრონ სიტყვა-მარკერი, რომლითაც შესაძლებელი იქნება ამ იდეოლოგიის არსის გამოხატვა. თუ რომელიმე სიტყვა-მარკერი გამოიწვევს კამათს, ყველა მხარეს მიეცით აზრის გამოთქმის საშუალება. დაწერეთ ყველა იდეოლოგიის დასახელება და სიტყვა-მარკერი დაფაზე (ფლიპჩარტზე). უთხარით, რომლებს ეთანხმებით და რომლებს -არა.

მას შემდეგ, რაც ყველა იდეოლოგიას გამოიცნობენ, დაურიგეთ ბარათები ყველა განხილული იდეოლოგიის აღწერილობით. თხოვეთ მონაწილეებს, დახედონ პროგრამებს და განსაზღვრონ, რომელი იდეოლოგიის აღმოჩნდა მათი პარტია. მიეცით განსხვავებული ჯგუფების წარმომადგენლებს თითო წუთი, რომ განმარტონ თავიანთი პასუხი.

უთხარით, რომ თანამედროვე სამყაროში ძნელად შეხვდებით ადამიანს, ვინც სრულიად ემხრობა რომელიმე პოლიტიკურ იდეოლოგიას: ხშირად ხდება, რომ რომელიმე საკითხზე ადამიანი მსჯელობს, როგორც რომელიმე ერთი იდეოლოგიის წარმომადგენელი, სხვა საკითხზე კი , როგორც სხვა იდეოლოგიის. ამასთანავე, არსებობს საბაზისო ფასეულობები, რომელთაგან ერთი ამ ადამიანისთვის ყველაზე მნიშვნელოვანია. ვიღაცისთვის მნიშვნელოვანია პიროვნების თავისუფლება, სხვისთვის - თანასწორობა, მესამისთვის მნიშვნელოვანია უსაფრთხოება, მეოთხისთვის - ტრადიციების შენარჩუნება და ა.შ.

VI ეტაპი. რეფლექსია

მეცადინეობის ჩატარების შემდეგ დაურიგეთ მონაწილეებს ბარათები: თითო მწვანე, ყვითელი და წითელი ფერის. თხოვეთ მათ, ამ ბარათებით გიპასუხონ შეკითხვებზე , კითხვის პასუხად დადონ რომელიმე ფერის ბარათი. მწვანე ბარათი - „ყველაფერი კარგადაა“, „მე კმაყოფილი ვარ“ და ა.შ; ყვითელი - „ისე რა“, „საშუალოდ“; წითელი - „მე უკმაყოფილო ვარ“, „რაღაც ისე ვერ გამოვიდა“, „არა“ და ა.შ. თავიდან აზრის გამოთქმა თხოვეთ მათ, ვინც წითელი ბართი დადო, შემდეგ - ვინც ყვითელი, შემდეგ - მწვანე.

სავარაუდო შეკითხვები რეფლექსიისთვის (გვპასუხობენ ფერადი ბარათებით):

რამდენად კმაყოფილი ხართ დავალების შესრულების შემდეგ?
შეაფასეთ მუშაობა ჯგუფებს შიგნით;
გაგიჭირდათ პროგრამის იდეოლოგიისთვის შესაბამება?
რამდენად ემთხვევა ჯგუფის შედეგი თქვენს პირად შეხედულებას?

ასევე, კითხეთ მონაწილეებს:

პროგრამის რომელ წარმატებულ პუნქტებს გამოყოფდით?
საკუთარი იდეოლოგიის გარდა რას ითვალისწინებენ პოლიტიკური პარტიები პროგრამების შედგენისას?
რამდენად სასარგებლო იყო ეს მეცადინეობა თქვენთვის?

VII ეტაპი. საშინაო დავალება

შესთავაზეთ მონაწილეებს, სახლში შეავსონ ტესტი „ჩემი პოლიტიკური პრიორიტეტები“ [1], შეადარონ თავიანთი პრიორიტეტები ცნობილი ადამიანების, ან მეგობრების პრიორიტეტებს.

წყარო

Тест «Мои политические предпочтения». URL: https://vk.com/page-20136617_51581094 (дата обращения: 10.10.2017). ტესტი „ჩემი პოლიტიკური პრიორიტეტები“ URL: https://vk.com/page-20136617_51581094 (თარიღი: 10.10.2017).

დანართი 1

ბარათები იდეოლოგიების აღწერილობით

ლიბერალიზმი

(ლათინ. – „თავისუფალი“)

სიტყვა-მარკერი: თავისუფლება

ძირითადი ფასეულობები

ინდივიდუალური ინტერესის პრიორიტეტი სახელმწიფო ინტერესებზე, საზოგადოებრივი ინტერესი - ერთი პირის უფლებებისა და ინტერესების გათვალისწინებით;
ადამიანის და მოქალაქის უფლებისა და თავისუფლების დაცვა;
ყველა მოქალაქის თანასწორუფლებიანობის დაცვა;
თავისუფალი ეკონომიკა;
დემოკრატიული პროცედურების, მათ შორის, უმცირესობების ინტერესების პატივისცემის პრინციპის დაცვა;
უფლებების და სამართლებრივი სახელმწიფოს უზენაესობა.
საგარეო პოლიტიკის ძირითადი იარაღი - „რბილი ძალა“, რომელიც ეფუძნება ქვეყნის ავტორიტეტსა და ეკონომიკურ ზეწოლას.

სოციალ-დემოკრატია

სიტყვა-მარკერები: თავისუფლება, სამართლიანობა და სოლიდარობა

ძირითადი ფასეულობები:

ადამიანის და მოქალაქის უფლებისა და თავისუფლების დაცვა;
ყველა მოქალაქის თანასწორუფლებიანობის დაცვა.
ისეთი საზოგადოების შექმნა, რომელშიც ხალხი ძირითად დროს დაუთმობს არა კაპიტალის გამომუშავებას, არამედ საკუთარი შემოქმედებითი პოტენციალის განვითარებას;
შემოსავლების გადანაწილება - ხალხი, რომელიც იღებს ზეშემოსავალს, მოვალეა, გაუყოს და დაეხმაროს მათ, ვისაც არ შეუძლია თანხის გამომუშავება და მათაც, ვინც დაკავებულია საზოგადოებისათვის მნიშვნელოვან, მაგრამ არაშემოსავლიან თანამდებობებზე (მასწავლებლები, ექიმები და ა.შ.)
დაუცველების სოციალური მხარდაჭერა და დასაქმებულთა დამატებითი უფლებები (სუსტი მხარის) დამსაქმებლის წინაშე (ძლიერი მხარის მიერ) გადასახადების გაზრდის გზით;
დემოკრატიული პროცედურების, მათ შორის, უმცირესობების ინტერესების პატივისცემის პრინციპის დაცვა;
უფლებებისა და სამართლებრივი სახელმწიფოს უზენაესობა.
საგარეო პოლიტიკის ძირითადი იარაღი - „რბილი ძალა“, რომელიც ეფუძნება ქვეყნის ავტორიტეტსა და ეკონომიკურ ზეწოლას.

კონსერვატიზმი

(ლათ.conservo – „შენახვა“)

სიტყვა-მარკერები: ტრადიციული ფასეულობები, ოჯახი, წესრიგი, თავისუფალი ეკონომიკა

ძირითადი ფასეულობები:

გუნდური ფასეულობები მნიშვნელოვანია ცალკე აღებული ადამიანების უფლებებსა და ინტერესებზე;
სახელმწიფომ უნდა დაიცვას ოჯახი, რელიგია, ცხოვრების ტრადიციული წესი, არ დაუშვას მორალური ნორმების დარღვევა, უკიდურეს შემთხვევაში, საზოგადოებრივ ადგილებში მაინც;
სახელმწიფო უნდა იყოს ძლიერი და აქტიურად მონაწილეობდეს საზოგადოების გუნდური ინტერსების დაცვაში;
უმრავლესობის ინტერესების დაცვა;
თავისუფალი ეკონომიკა, კონკურენცია, ეკონომიკაში სახელმწიფოს მინიმალური ჩარევა;
უფლებებისა და სამართლებრივი სახელმწიფოს უზენაესობა.
უსაფრთხოების დასაცავად როგორც ქვეყნის შიგნით, ისე ქვეყნის გარეთ სახელმწიფოს შეუძლია და უნდა გამოიყენოს ძალა.

კომუნიზმი

სიტყვა-მარკერები: თანასწორობა, სოციალური სამართლიანობა, თვითორგანიზაცია

ძირითადი ფასეულობები:

ადამიანის უფლებები და ინტერესები შეიძლება დაცული იყოს მხოლოდ ხალხის უფლებრივი და სოციალური თანასწორობისას;
ისეთი საზოგადოების შექმნა, რომელშიც ხალხი ძირითად დროს დაუთმობს არა კაპიტალის გამომუშავებას, არამედ საკუთარი შემოქმედებითი პოტენციალის განვითარებას;
წარმოება არ უნდა იყოს კერძო საკუთრებაში, დამსაქმებლები ექსპლოატაციას არ უნდა უწევდნენ დასაქმებულებს;
ხალხის ეკონომიკური თანასწორობა;
ინსტიტუტების განვითარება, რომლებიც ხელს შეუწყობს პიროვნების შემოქმედებით განვითარებას;
დემოკრატიული პროცედურების მზარდაჭერა, მათ შორის, უმცირესობების ინტერესების პატივისცემა, გადაწყვეტილების კოლექტიური მიღება საზოგადოებრივი ცხოვრების პრაქტიკულად ყველა სფეროში;
სახელმწიფოს ინსტიტუტი უნდა შეიცვალოს, მის ნაცვლად უნდა არსებობდეს თვითორგანიზებადი კომუნები;
კოსმოპოლიტიზმი;
ბრძოლის რადიკალური მეთოდების დაშვება, ასოცირებული ძალადობასთან, ექსპლოატატორებთან ურთიერთობაში.

ლიბერტარიანობა

სიტყვა- მარკერები: თავისუფლება, თვითორგანიზაცია

ძირითადი ფასეულობები:

პიროვნების ინტერესების პრიორიტეტულობა, კოლექტიური ინტერესების უარყოფა;
ადამიანის ყველა უფლება უნდა დაიყვანებოდეს პიროვნებისა და საკუთრების ხელყოფისგან თავისუფლებაზე და ასეთი ხელყოფისგან დაცვაზე;
სახელმწიფოს მინიმალური როლი, რომელიც გულისხმობს მხოლოდ სიცოცხლის, ჯანმრთელობის და ხალხის კერძო საკუთრების დაცვას;
სრულად თავისუფალი ეკონომიკა, გადასახადებისა და ანტიმონოპოლური კანონმდებლობის არარსებობა;
ამა თუ იმ პრობლემის გადაწყვეტისას ხალხის ნებაყოფლობითი გაერთიანება (უპოვართა დახმარება, ბავშვების სწავლება და ა.შ.)

ნაციონალიზმი

სიტყვა- მარკერები: ერის ინტერესები

ძირითადი ფასეულობები:

საკუთარი ერის, ხშირად სახელმწიფოსადმი ერთგულება და თავდადება;
ერის ინტერესები ცალკე აღებული ადამიანების უფლებებსა და ინტერესებზე მნიშვნელოვანია;
სხვა სახელმწიფოებისა და უცხო ერების კულტურისგან პოლიტიკური დამოუკიდებლობა;
ხალხის ერთიანობა ერის ცხოვრების პირობების, მისი ტერიტორიის, ეკონომიკური და სულიერი ფასეულობების პრაქტიკულად დასაცავად;
კულტურული და სულიერი ზრდა;
სტანდარტირებული განათლება, მიმართული ერის პატრიოტების აღზრდაზე.

ფაშიზმი

(იტალ. fascismo от fascio – „კავშირი, კონა, გაერთიანება“)

სიტყვა - მარკერები: ძლიერი ხელისუფლება, ერის ერთიანობა.

ძირითადი ფასეულობები:

საკუთარი ერის განდიდება (ხშირად - აღმატებული);
საკუთარი ერისა და ხშირად სახელმწიფოს ერთგულება და თავდადება;
ერის ინტერესები ცალკე აღებული ადამიანების უფლებებსა და ინტერესებზე მნიშვნელოვანია;
სხვა სახელმწიფოებისა და უცხო ერების კულტურისგან პოლიტიკური დამოუკიდებლობა;
ხალხის ერთიანობა ერის ცხოვრების პირობების, მისი ტერიტორიის, ეკონომიკური და სულიერი ფასეულობების პრაქტიკულად დასაცავად;
კულტურული და სულიერი ზრდა;
სტანდარტირებული განათლება, მიმართული ერის პატრიოტების აღზრდაზე.
ქვეყნის მართვა „ძლიერი ხელით“ ე.ი. ტოტალიტარული მეთოდებით;
სხვა ეროვნების წარმომადგენელების, ოპოზიციონერების და სხვა ხალხის უფლებების შეზღუდვა (ხშირად - უფლებების ჩამორთმევა, ფიზიკური განადგურება), რაც ხშირად გამართლებულია ერის ინტერესებით.
ბევრ ქვეყანაში ფაშისტური პარტიები აკრძალულია კაცთმოძულეობის იდეოლოგიის გამო.

ანარქიზმი

(ძვ. ბერძნ. ἀν — «გარეშე» და ἀρχή — «ხელისუფლება»)

სიტყვა - მარკერები: თავისუფლება, თვითორგანიზაცია.

ძირითადი ფასეულობები:

ადამიანის მიერ პიროვნების მიმართ განხორციელებული ყველა ტიპის ექსპლოატაციისა და იძულების მოსპობა.
ყველა სახის ძალაუფლების, მათ შორის სახელმწიფოს, შეცვლა ინდივიდების თანამშრომლობის განსხვავებული ფორმებით;
საზოგადოებრივი ურთიერთობები და ინსტიტუტები უნდა ემყარებოდნენ თითოეული მონაწილის პირად დაინტერესებას, ურთიერთდახმარებას, ნებაყოფლობით თანხმობასა და პასუხისმგებლობას (გამომდინარე პირადი დაინტერესებიდან).

დანარჩენში ანარქიზმის განსხვავებული მიმართულებები მკვეთრად განსხვავებულია.

დანართი 2

იდეოლოგიების ილუსტრაციები

ლიბერალიზმი

თავისუფლების ჩირაღდანი- ქანდაკება. სკულპტურის სრული დასახელება - თავისუფლება, რომელიც მსოფლიოს ანათებს.

2. ეგორ გაიდარი (ცენტრში) -— რუსეთის პოლიტიკური მოღვაწე, ეკონომისტი. ლიბერალურ- ეკონომიკური და პოლიტიკური რეფორმების ერთერთი ხელმძღვანელი და იდეოლოგი რუსეთში 1990-იან წლებში.

სოციალ-დემოკრატია

მუშტში მოქცეული წითელი ვარდი - სოციალ-დემოკრატების სიმბოლო. ვარდი - სოციალური სამართლიანობის სიმბოლო, მუშტი - მუშათა მოძრაობის სიმბოლო.

2. ულოფ პალმე - შვედეთის პრემიერ-მინისტრი 1969-1976 და 1982–1986 წლებში, რომლის მკვლელობაც დღემდე გაუხსნელია. „შვედური მოდელის“ სოციალიზმის იდეოლოგი, რომელმაც შეძლო საკუთარი იდეების პრაქტიკაში განხორციელება.

კონსერვატიზმი

1. მსოფლიოში უძველესი ახალი ამბების ჟურნალ „თაიმის“ ნომრის ყდა „რკინის ლედის“, კონსერვატული პოლიტიკის ადამიანი-სიმბოლოს მარგარეტ ტეტჩერის ფოტოთი.

2. რონალდ რეიგანი, აშშ-ის მე-40 პრეზიდენტი. მისი პრეზიდენტობის წლებს ეკონომიკური პოლიტიკა უწოდეს „რეიგანომიკა“. მისი არსი - გადასახადებისა და ეკონომიკის კონტროლში სახელმწიფოს როლის შემცირება („კრიზისის დროს მთავრობა არ არის მოგვარების გზა, მთავრობა - ესაა სწორედ პრობლემა“). ასევე, რეიგანმა მკვეთრად გაზარდა ქვეყნის სამხედრო ბიუჯეტი.

კომუნიზმი

1. წითელი ბრიგადების დროშა - იატაკქვეშა მემარცხენე-რადიკალური ტერორისტული ორგანიზაციის, რომელიც მოქმედებდა იტალიაში 1970-დან 1980-იანი წლების ბოლომდე. მისი წევრები მიზნად ისახავდნენ კომუნისტური სახელმწიფოს შექმნას, შეიარაღებული ბრძოლების შედეგად და იტალიის გამოსვლას ნატო-დან.

2. ნიკიტა ხრუშოვი, საბჭოთა პოლიტიკოსი, 1953–1964 წლებში საბჭოთა კავშირის კომუნისტური პარტიის ცენტრალური კომიტეტის პირველი მდივანი. სკკპ XXII ყრილობაზე განაცხადა: „პარტია საზეიმოდ აცხადებს: საბჭოთა ხალხის ახლანდელი თაობა იცხოვრებს კომუნიზმში!“.

ლიბერტარიანობა

1. ამერიკელი მწერალი ქალის აინ რენდის ლიბერტარიანელებისთვის საკულტო რომან-ანტიუტოპიის „ატლანტმა მხრები გაშალა“ გრაფიკული ილუსტრაცია.

2. ფრიდრიხ ფონ ჰაიეკი, ავსტრიელი ეკონომისტი და ფილოსოფოსი, ახალი ავსტრიული სკოლის წარმომადგენელი, ლიბერალური ეკონომიკის და თავისუფალი ბაზრის მომხრე. ნობელის პრემიის ლაურეატი ეკონომიკის დარგში. თანმიმდევრულად იცავდა ინდივიდუალური თავისუფლების ფასეულობას, ხშირად უპირისპირებდა თავისუფლებას, დემოკრატიას: „ ერთგვაროვანი და დოქტრინალური უმრავლესობის მმართველობისას დემოკრატია შეიძლება აღმოჩნდეს არანაკლებ ტირანული, ვიდრე დიქტატურებს შორის ყველაზე უარესი“.

ნაციონალიზმი

1. ფრანგი მხატვრის ეჟენა დელაკრუას ნახატი „თავისუფლება უძღვება ხალხს“ , ან „თავისუფლება ბარიკადებზე“; გახდა ბევრი იდეოლოგიის სიბმოლო, განსაკუთრებით, ნაციონალიზმის.

2. მარინ ლე პენი, ფრანგი პოლიტიკოსი, ეროვნული ფრონტის პარტიის მეთაური, მომხრე იდეისა „საფრანგეთი - ფრანგებისათვის“ და საფრანგეთის გამოსვლისა ევროკავშირიდან. ერთ-ერთ მიტინგზე ლი პენმა განაცხადა: „ გული ძალიან მწყდება, მაგრამ შევახსენებ მათ, ვისაც უყვართ მეორე მსოფლიო ომის შესახებ ბევრი ლაპარაკი, თუ ოკუპაციაზე ვსაუბრობთ, ის შეიძლება შევადაროთ დღევანდელ სიტუაციას, რადგან ეს ყველაფერი ასევე ტერიტორიის ოკუპაციაა“.

ფაშიზმი

1. იტალიური სიტყვა fascism წარმოიშვა სიტყვიდან fascio – „კავშირი, ერთობა, გაერთიანება“.

2. ჟან-მარი ლე პენი, ერთ-ერთი საკმაოდ ცნობილი ევროპელი პოლიტიკოსი, XXI საუკუნეში გამოდიოდა ძლიერი მილიტარიზებული ევროპული იმპერიის იდეით, რომელშიც სახელმწიფოს და საზოგადოების ინტერესები უპირატესია ადამიანის უფლებებზე. იყო გასამართლებული გამონათქვამებისთვის, რომელიც შეგნებულად აკნინებდა ჰოლოკოსტის მნიშვნელობას, მაგალითად, ფრაზისთვის: „ნაცისტების გაზის კამერები - ეს „მხოლოდ ეპიზოდია მეორე მსოფლიო ომის ისტორიაში“.

ანარქიზმი

1. შავი დროშა - ანარქისტების სიმბოლო.

2. თავადი პეტრე კროპოტკინი, ანარქო-კომუნისტი (ანარქიზმი მრავალგვარია: არის, მაგ: ანარქო-კაპიტალიზმი, ანარქო-ინდივიდუალიზმი, ანარქო-კოლექტივიზმი, ასევე „ანარქიზმი ზედსართავების გარეშე“). კროპოტკინისთვის „სახელმწიფო - არის ბატონყმობის, დამტაცებლობის, სხვისი შრომის და მიწის მითვისებაზე დაფუძნებული საკუთრების მფარველი“.