მეცადინეობა 1. სამაგიდო თამაში „პოლიტოპოლი“

მადლობა მაქს ვალენტინს ამ მშვენიერი თამაშის იდეისათვის და თანაავტორების დიდ ჯგუფს შვედეთიდან, ბელორუსიიდან და რუსეთიდან. ყველა თქვენგანის ჩამოთვლა უბრალოდ შეუძლებელია ☺.

მეცადინეობის მიზნები

მიაქციეთ ყურედღება, რომ თამაში  „პოლიტოპოლი“ შეიძლება ჩატარდეს სხვადასხვა მიზნებისთვის. არჩეული თემის შესაბამისად შეცვალეთ შესავალი ნაწილი და შეარჩიეთ შეკითხვები რეფლექსიისთვის. თუ დრო საკმარისია, შეგიძლიათ, დაისახოთ რამდენიმე მიზანი, მაგრამ ნუ შეეცდებით ყველას მიღწევას. აირჩიეთ მაქსიმუმ 2-3 მიზანი.

თამაშის რამდენიმე შესაძლო მიზანი:

• ქალაქის მმართველობის ძირითადი სფეროების გაცნობა, ქალაქის სიცოცხლისუნარიანობის სხვადასხვა სფეროებს შორის ბალანსის აუცილებლობაზე დაფიქრება;
• გადაწყვეტილების მიღების დემოკრატიული საშუალებების გაცნობა, სხვადასხვა დემოკრატიული პროცედურების მოსინჯვა;
• დაფიქრება სოციალურ და ლიბერალურ სახელმწიფოებს შორის განსხვავებაზე; იმის განსაზღვრა, სახელმწიფოს რომელი მოდელი უფრო მოგვწონს;
• პირად და საზოგადო მიზნებს შორის წინააღმდეგობრიობაზე დაფიქრება; თამაშში ამ წინააღმდეგობის დაძლევის მოსინჯვა;
• სახელმწიფო ბიუჯეტის თემის გაცნობა.

საჭირო რესურსი და დამხმარე მასალები:

• ბარათები სამოქმედო სფეროებით [1];
• როლური ბარათები [1];
• ბარათები „მოვლენები“[1];
• ბარათები „1 მლრდ“ (40 ცალი თითო თამაშისთვის) [1];
• კუბი (სასურველია ციფრებით არა 1-დან 6 ჩათვლით, არამედ 1-დან 3 ჩათვლით) ან შემთხვევითი ციფრების გენერატორი [1] თითო ყოველ მაგიდასთან;
• . დაბეჭდილი ცენტრალური, რეგიონული ან ადგილობრივი რეალური ბიუჯეტი მიმდინარე (ან დამდეგი) წლისთვის

მეცადინეობის მსვლელობა

I ეტაპი. თამაშის შესავალი

თამაშში მონაწილეობს 5 ადამიანი. ერთდროულად შეიძლება გაიმართოს რამდენიმე პარალერული თამაში (მაგ. თუ კლასში 25 მოსწავლეა, მიზანშეწონილია ჩატარდეს 5  პარალელური თამაში საბოლოო ერთობლივი განხილვით). ეს უფრო საინტერესოც იქნება,  განხილვის დროს შესაძლებელია შედარება, როგორ განვითარდა მოვლენები სხვადასხვა „პოლიტოპოლში“. თუ მონაწილეთა რაოდენობა არ იყოფა 5-ზე, მოგვიწევს, ვთხოვოთ რამდენიმე მონაწილეს, რომ ითამაშონ ერთიდაიგივე პარტია.

თამაშის დაწყების წინ კითხეთ მონაწილეებს, გასაგებია თუ არა წესები და მიზნები, უპასუხეთ მათ შეკითხვებს. წაუკითხეთ, ან მოუყევით მონაწილეებს შემდეგი ინსტრუქცია:

„გილოცავთ! სულ ახლახან ჩამოყალიბდა პოლიტოპოლის მუნიციპალური საბჭო. მასში შევიდა 5 პარტია ერთნაირი წარმომადგენლობით. ამიტომ ახალ პარლამენტში არავის ექნება უმრავლესობა და თქვენ ხართ ფრაქციების ლიდერები პოლიტოპოლში.

პირველი, რისი გაკეთებაც თქვენ მოგიწევთ,  - წარმოთქვათ მოკლე, მაქსიმუმ 2 წუთიანი სიტყვა პარლამენტის ტრიბუნიდან, რათა განაცხადოთ ქალაქის განვითარებაში თქვენი პრიორიტეტების შესახებ და მოკლედ დაასაბუთოთ ისინი. პრიორიტეტები, რომლებსაც თქვენ ემხრობით, მითითებულია თქვენს როლურ ბარათზე. პრიორიტეტები შეგიძლიათ არ დამალოთ და პირდაპირ განაცხადოთ საკუთარ გამოსვლაში, რათა მოიძიოთ მხარდამჭერები.

მას შემდეგ, რაც ყველა პარტიის წარმომადგენელი გამოვა სიტყვით, იწყება თქვენი სადეპუტატო მოღვაწეობა. სულ პარლამენტი ამ შემადგენლობით იმუშავებს 4 წელი. 1 წელი უდრის ერთ წრეს თამაშში. ერთი წრის განმავლობაში მონაწილეები რიგრიგობით აგდებენ კუბს თითოჯერ.

თუ გაგორდა 1 - მონაწილეს აქვს უფლება გადააადგილოს 1 ჩიპი ნებისმიერი სექტორიდან მისთვის სასურველ სექტორზე;

თუ გაგორდა 2 - მონაწილეს აქვს უფლება გადააადგილოს 2 ჩიპი ნებისმიერი სექტორიდან მისთვის სასურველ სექტორებზე;

თუ გაგორდა 3 - მონაწილე ცვლის ბარათს „მოვლენა“ და მოქმედებს მასზე მითითებული ინსტრუქციის მიხედვით;

თამაშის განმავლობაში თქვენ განკარგავთ ბიუჯეტის თანხას. ის ხან მეტი იქნება, ხან - ნაკლები.

თქვენ მოგიწევთ გადაჭრათ დილემა. ერთი მხრივ, ქალაქი წარმატებულად ვითარდება მაშინ, როდესაც მისი ყველა სფერო ვითარდება თანაბრად. მეორე მხრივ, პარტიას ექნება კარგი შანსი არჩევნებში გამარჯვებისთვის, თუ შეასრულებს თავის დანაპირებს, რომელიც მოცემული აქვს პროგრამაში და თუ თანხას განკარგავს პარტიისთვის პრიორიტეტული სფეროების განვითარებისთვის.

ქალაქის საბჭოები ერთმანეთის კონკურენტები არიან. გაიმარჯვებს იმ ქალაქის საბჭო, რომელსაც სათამაშო მაგიდაზე ექნება უფრო მეტი რესურსი.

ყოველ ქალაქში გამოიკვეთება უფრო ეფექტური პარტია. გაიმარჯვებს ის პარტია, რომელიც დააგროვებს უფრო მეტ ქულას. ქულები დაითვლება მეოთხე სათამაშო წლის დასრულების შემდეგ. ყოველ ჩიპზე, რომელიც გექნებათ თქვენი პარტიისთვის პრიორიტეტულ სფეროში, მიიღებთ 2 ქულას. ყველა დანარჩენ სფეროში ჩიპისთვის მიიღებთ 1 ქულას.

თამაშის დასაწყისში:

• სათამაშო მაგიდაზე მოთამაშეების წინ აწყვია ბარათები მუნიციპალური საბჭოს სამოქმედო სფეროებით;
• ყოველი სფეროს გრაფაში დევს 2 მლრდ. დანარჩენი 1 მლრდ-იანი ბარათები ერთად აწყვია მაგიდაზე. ასევე, მაგიდაზეა „მოვლენების“ ბარათების ნაკრები;
• როლური ბარათები გაშლილია მარაოსავით და მონაწილეები იღებენ სათითაოდ, ვისაც რა შეხვდება;
• ყოველ მაგიდაზე არის კუბი ან შემთხვევითი ციფრების გენერატორი.

II ეტაპი. თამაში

ყველა მონაწილე იღებს როლურ ბარათს და 3 წუთის განმავლობაში ეცნობა მას.

მონაწილეთა ჯგუფები იწყებენ თამაშს. თვალყური ადევნეთ თამაშის მსვლელობას და საჭიროების შემთხვევაში მიეხმარეთ მოთამაშეებს.

III ეტაპი. თამაშის განხილვა

მას შემდეგ, რაც ყველა ჯგუფი დაასრულებს თამაშს და დაითვლის შედეგებს, არ დაგავიწყდეთ რეფლექსიაზე გადასვლა.

სავარაუდო შეკითხვებისა და განსახილველი საკითხების ჩამონათვალი:

• რამდენად სამართლიანია თქვენ მიერ მიღებული გადაწყვეტილებები? რატომ? თუ არა, როგორი უნდა იყოს პროცედურა, რომ გადაწყვეტილება ყველამ სამართლიანად ჩათვალოს?
• გადაწყვეტილების მიღების რომელი დემოკრატიული მეთოდები გამოიყენეთ? რაშია თითოეულის პლუსი და მინუსი?
• რამდენად კმაყოფილი ხართ მიღებული გადაწყვეტილებით? რატომ?
• უნდა იყოს თუ არა სამართლიანობა გადაწყვეტილების მიღების პროცესში პრიორიტეტული? რატომ?
• ხომ არ გავს თქვენი პარტიის პროგრამა რომელიმე რეალური პარტიის პროგრამას? რა ნიშნებით გავს?
• რამდენად ხელმძღვანელობდით თქვენი პარტიის პროგრამით გადაწყვეტილების მიღებისას? პარტიის პროგრამის გარდა, კიდევ რამ იქონია გავლენა თქვენს გადაწყვეტილებაზე? კიდევ რა ახდენს გავლენას დეპუტატებზე სინამდვილეში?
• თქვენ რომ იყოთ დამოუკიდებელი ამომრჩეველი, რომელ პარტიას მიემხრობოდით და რატომ?
• კიდევ რა უნდა გაითვალისწინოთ, როგორც ამომრჩევლებმა, ხმის მიცემისას?
• როდის იქნება თქვენს რეგიონში შემდეგი არჩევნები?
• როგორ გადაწყვიტეთ დილემა: გემოქმედათ ქალაქის ინტერესების თუ საკუთარი პარტიის ინტერესების მიხედვით?
• როგორ გავარკვიოთ, შეესაბამება თუ არა  დეპუტატების საქმიანობა მათ პროგრამებს?
• რა არის ბიუჯეტი? რა ნაწილებისგან შედგება?
• ჩვენს თამაშში საუბარი იყო მუნიციპალურ ბიუჯეტზე. რით განსხვავდება მუნიციპალური ბიუჯეტი სახელმწიფო ან რეგიონული ბიუჯეტისგან?
• რამდენად გავს თამაშში ბიუჯეტის განხილვა რეალური ბიუჯეტის განხილვას? რა მსგავსება და განსხვავებაა თამაშსა და რეალურ ცხოვრებაში ბიუჯეტის განხილვას შორის?
• როგორია ქვეყანაში ბიუჯეტის მიღების პროცედურა? ადგილობრივი ბიუჯეტის?
• თუკი ქვეყნის, რეგიონის, ადგილობრივ ბიუჯეტს გადავანაწილებთ ყველა მოქალაქეზე, რა თანხა შეხვდება თითოეულს ბიუჯეტიდან? რა არის ძირითადი ხარჯები და შემოსავლები ქვეყნის, რეგიონის და ადგილობრივ ბიუჯეტში? (დაე, მონაწილეებმა ითამაშონ „გამოცნობანა“ ამ კითხვებზე პასუხების გაცემისას. ამის შემდეგ, დაურიგეთ მათ მიმდინარე წლის ბიუჯეტის ამობეჭდილი ვერსიები, გააანალიზეთ მათთან ერთად ეს ბიუჯეტი;
• რა მთავარი პრობლემებია დაკავშირებული ქვეყანაში ბიუჯეტის მიღებასთან, შესრულებასთან და კონტროლთან დაკავშირებით?
• ვინ და როგორ აკონტროლებს ქვეყნის ბიუჯეტის შესრულებას სხვადასხვა დონეზე? რომელი სახელმწიფო ორგანოებია ამით დაკავებული? რომელი საზოგადოებრივი სტრუქტურები?